พระบรมมหาราชวัง

พระที่นั่งสุทไธศวรรย์ปราสาท

พระที่นั่งองค์นี้ตั้งอยู่ระหว่างประตูเทวาพิทักษ์ และประตูศักดิ์ไชยสิทธิ์ ตรงข้ามกับสนามไชยหน้าสวนสราญรมย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สร้างขึ้นเป็นพลับพลาโถง ทำด้วยเครื่องไม้ หลังคาไม่มียอด เรียกว่า “พลับพลาสูง” เพื่อใช้เป็นที่ประทับทอดพระเนตรกระบวนแห่ในพระราชพิธีสระสนานใหญ่ และทอดพระเนตรการฝึกช้าง เป็นต้น

ต่อมาในรัชกาลที่ ๓ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพระที่นั่งองค์นี้เป็นที่ประทับของกรมสมเด็จพระศรีสุลาลัย พระบรมราชชนนี และพระเจ้าลูกเธอที่ทรงพระเยาว์และเจ้าจอมหม่อมห้าม นอกจากนั้นยังโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้แก้ไของค์พระที่นั่งเป็นฝาก่ออิฐฉาบปูน หลังคาเปลี่ยนเป็นยอดปราสาท และพระราชทานนามว่า “พระที่นั่งสุทธาสวรรย์”

ในรัชกาลที่ ๔ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้บูรณะพระที่นั่งองค์นี้ใน พ.ศ. ๒๓๙๖ โดยเปลี่ยนเสาในองค์ประธานซึ่งเดิมคงจะเป็นเสาไม้ให้เป็นเสาปูนมีบัวหัวเสา มีบัวปากฐานแบบศิลปกรรมตะวันตกเช่นเดียวกับท้องพระโรงพระที่นั่งอนันตสมาคมในหมู่พระอภิเนาว์นิเวศน์ซึ่งยังปรากฏหลักฐานในปัจจุบัน และเปลี่ยนนามพระที่นั่งเป็น “พระที่นั่งสุทไธศวรรย์”

ในรัชกาลที่ ๕ สันนิษฐานว่าได้มีการแก้ไขพระที่นั่งองค์นี้ สังเกตได้จากการใช้บานเกล็ดไม้ที่พระทวาร และพระบัญชร รวมทั้งการใช้ลูกกรงเหล็กหล่อลวดลายแบบตะวันตก ซึ่งเป็นแบบพระราชนิยมในสมัยรัชกาลที่ ๕ นอกจากนั้นในรัชกาลนี้ยังเคยใช้เป็นที่ตั้งพระศพกรมขุนสุพรรณภาควดี พระราชธิดาองค์แรกที่ทรงโปรดปรานมาก เพราะการตั้งพระศพที่พระที่นั่งองค์นี้เท่ากับเป็นการยกย่องพระอิสริยยศเทียบเท่าเจ้าฟ้า เนื่องด้วยพระที่นั่งองค์นี้จัดศักดิ์เท่ากับปราสาทองค์หนึ่ง

ในรัชกาลที่ ๔ และรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพระที่นั่งสุทไธศวรรย์ปราสาทเป็นพระราชพิธีมณฑลในการพระราชพิธี และการพระราชกุศลต่าง ๆ เป็นอันมาก อาทิ ในรัชกาลที่ ๔ จัดเป็นที่สวดมนต์เลี้ยงพระ และจุดโคมชัยบูชาพระบรมสารีริกธาตุ พระจุฬามณีในดาวดึงส์พิภพ ในการพระราชพิธีจองเปรียง จัดเป็นที่สำหรับคณะสงฆ์รามัญสวดมนต์ฉลองไตร ในการพระราชกุศลฉลองไตรปี จัดเป็นที่ประกอบพิธีสงฆ์ในการพระราชพิธีคเชนทรัศวสนาน และเสด็จประทับเป็นประธานในการเดินกระบวนจัตุรงคเสนา ในการพระราชพิธีที่กล่าวนี้ ส่วนในรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพระที่นั่งนี้เป็นที่ประดิษฐานพระบรมรูปอดีตมหากษัตริยาธิราช และจัดให้มีการถวายบังคมพระบรมรูปในการพระราชพิธีฉัตรมงคล ณ พระที่นั่งนี้ ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๔๑๗ (ใน พ.ศ. ๒๔๒๕ อัญเชิญพระบรมรูป ประดิษฐานในพระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท จึงย้ายไปถวายบังคม ณ ที่นั้น)

ปัจจุบันพระที่นั่งองค์นี้เป็นที่เสด็จพระราชดำเนินออกมหาสมาคม ให้ประชาชนเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทในโอกาสพิเศษต่าง ๆ อาทิ พระราชพิธีบรมราชาภิเษก

ที่มาข้อมูล : หนังสือสถาปัตยกรรมพระบรมมหาราชวัง พิมพ์ครั้งแรก เมษายน ๒๕๓๑